جهان همواره دستخوش تغییر و دگرگونی است و در واقع مجموعه ای است از خوشی ها و ناخوشی ها، آسایش و سختی ها، درشتی ها و نرمی ها، پستی ها و بلندی ها و... البته شاید این تنوع و فراز و نشیب در زندگی برخی افراد، کم و یا بیش تر از دیگران باشد؛ ولی نمی توان کسی را یافت که زندگی او همیشه به یک صورت و یک نواخت باشد.
امیرمۆ منان على(علیه السلام) وقتى از زندگى ساده و همراه با سختى خویش - كه خود پذیراى آن شده بود - سخن مى گوید، بدین امر اشاره مى كند كه اگر گوینده اى اشكالى كند كه چون خوراك پسر ابوطالب این گونه (ساده و ناگوار) است، پس بیگمان ناتوانى بر او چیره گردد و نتواند با هماوردان خود مقابله نماید و از نبرد با دلاورمردان باز ماند، باید بدو گفت:
بدانید درختى كه در بیابان خشك روید چوبش سخت تر بود و سبزه هاى خوش نما پوستش نازك تر و رستنى هاى صحرایى را آتش افروخته تر بود و خاموشى آن دیرتر. (نهج البلاغه ، نامه 45)
سختی ها و شداید وجود آدمى را استوار و مقاوم مى سازد و از ضعف و سستى دور مى نماید و انسان را از تن دادن به پستى هاى دنیایى و خصلت هاى نفسانى حفظ مى كند و آدمى را در جهت پاكى و بالندگى كمك مى نماید، همان طور كه راحت طلبى و عافیت جویى ونازپروردگى شخصیت آدمى را ضعیف و ناتوان مى سازد و بستر سقوط او را در دامن آلودگى ها و تباهى ها فراهم مى نماید. به بیان پیشواى آزادگان :
امام على(علیه السلام ):
سختی ها و شداید وجود آدمى را استوار و مقاوم مى سازد و از ضعف و سستى دور مى نماید و انسان را از تن دادن به پستى هاى دنیایى و خصلت هاى نفسانى حفظ مى كند و آدمى را در جهت پاكى و بالندگى كمك مى نماید، همان طور كه راحت طلبى و عافیت جویى ونازپروردگى شخصیت آدمى را ضعیف و ناتوان مى سازد و بستر سقوط او را در دامن آلودگى ها و تباهى ها فراهم مى نماید.
و همچنین : مراره الدنیا حلاوه الآخره ، و حلاوه الدنیا مراره الآخره.(نهج البلاغه، حكمت 251)
تلخى این جهان شیرینى آن جهان است و شیرینى این جهان تلخى آن جهان.
كمالات انسان در سختی ها و شداید ظهور مى نماید و تا آدمى سختى نبیند، خامى او به پختگى ، و ضعف او به قوت، و نقص او به كمال تبدیل نمى شود. تا اصطكاك و تصادم با مشكلات صورت نپذیرد و در برخورد با آن صبر و استقامت به خرج داده نشود، جرقه ظهور حقیقت ملكوتى انسان زده نمى شود.

دوست عزیز!
در اینجا به برخی از راه های تقویت روحیه صبر اشاره می نمائیم و امیدواریم با بکارگیری آنها بتوانید بخوبی از مشکلات و مصائب سر راهتان عبور کنید و به هدف مقدس خود نائل گردید:
* شناخت طبیعت زندگی دنیا:
از مسائلی که می تواند صبر انسان را تقویت نماید شناخت زندگی دنیا می باشد و دانستن اینکه این دنیا فانی است و انسان آفریده شده تا با آزمایش های مختلف الهی وجودش را صیقل داده و مستعدّ زندگی جاودانه نماید و خداوند انسان را در رنج و سختی آفریده و شادی و سلامت بدون غم و بیماری نیست. همانگونه که خودش فرموده:«لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی‏ كَبَدٍ» (بلد/ 4) كه ما انسان را در رنج آفریدیم (و زندگى او پر از رنجهاست)!
* خودشناسی:
اگر انسان همه چیز خود را از خدا بداند دیگر در حوادث و یا جایی كه چیزی از او گرفته می شود، گویی اتفاقی نیفتاده و همواره این شعار را الگوی رفتار خویش نماید «ما از خدائیم و به او باز می گردیم».
* امید قطعی به وعده الهی مبنی بر گشایش سختی ها:
اینکه انسان به این وعده الهی که فرموده: «إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً» (آرى) مسلّماً با(هر) سختى آسانى است (الشرح : 6) به یقین برسد.
* امید بستن به جبران محرومیّت ها:
پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلم فرمود: خداوند دنیا را خانه گرفتارى و بلا، و آخرت را خانه جزا قرار داده، پس بلاى دنیا را، سبب پاداش آخرت و عوض آن معیّن نموده، پس بلاى دنیا عطا و پاداش آخرت را در پى دارد، و دنیا زودگذر است و به سرعت پیموده مى‏شود،
* كمك گرفتن از ذات حق:
از دید قرآن مهمترین پشتوانه صبر یاری خداوند است و بدون كمك او صبر كامل نمی شود. (ارشاد القلوب-ترجمه سلگى ج‏1 ص 77 )

* ایمان به قضا و قدر:
بداند برای سنت الهی تبدیل و تحویلی نیست و آنچه از دست رفته باز نمی گردد پس بی صبری فایده ندارد.
* بداند كه محنت از جانب پروردگار اوست كه مهربانترین کس نسبت به اوست و خیر و صلاح او را می خواهد و عقل از ادراك عواقب امور قاصر است.
*روحیه عجول بودن، کنار گذاشته شود.
براى نتیجه گیرى در کارها نباید عجول بود؛ حتی برای نتیجه گرفتن در تقویت روحیه صبر نیز نباید عجله کرد.
* دوست گرامی! با خود شرط كنید كه هیچ گاه و در هیچ شرایطى صبر خود را از دست ندهید. وقتی چنین قراری را با خود گذاشتید اگر در مساله ای صبرتان را از دست دادید، خود را جریمه كنید؛ مثلا تصمیم بگیرید - یا در صورت امكان نذر كنید - فلان مبلغ را صدقه بدهید، یا نماز شب بخوانید و یا یك روز روزه بگیرید. كارآیى این روش، بسیار بالا است و بسیارى از علماى بزرگ بدین سان تمرین عملى و خودسازى نموده‏اند.

* ذكر «لا حول و لا قوة الا بالله» را زیاد بر زبان جارى سازید و سوره والعصر را زیاد بخوانید.
15-دعاى 24 صحیفه سجادیه «یا من تحل به عقد المكاره» و دعاى 58 و 175 آن را بخوانید.
* متذكر شوید كه زمان مصیبت و بلاهای دنیایی اندك و وقت آن كوتاه است و به زودى از آن رهایى خواهید یافت و اصولًا عمر دنیا كوتاه است.
*- بیندیشید كه جزع و بى‏صبرى چه ضررهایى بر آن مترتب است.
زیرا کسی که بداند كه جزع و بى‏تابى كارى است زشت و به دین و دنیاى او زیان مى‏رساند و هیچ فایده‏اى ندارد جز اینكه ثواب را باطل و ضایع مى‏كند و آدمى را گرفتار عقاب مى‏سازد، چنانكه امیر مومنان علیه السّلام فرمود: «اگر صبر كنى آنچه مقدّر است خواهد شد و تو اجر مى‏برى، و اگر بى‏تابى نمائى آنچه مقدّر است خواهد شد و براى تو بار گناه و عقوبت خواهد بود». (بحار الأنوار ج‏68 ص 92 ) در اینصورت بهتر در برابر مشکلات صبر می نماید.
* احوال كسانى را كه به بلاى عظیم‏تر از شما گرفتار شده‏اند و مشكلات گذشته و حالشان با شما قابل مقایسه نیست، به ذهن آورید و شكر كنید كه شما كمتر مبتلا بوده و هستید.
*- به خداوند بزرگ امیدوار باشید و دائماً بر او توكل كنید.
* ارتباط خود را با او استحكام بخشید و با نماز و ذكر، پیوسته او را یاد كنید و در مشکلات و مصیبت ها از او استمداد بطلبید.
* در موقع اندوه ذكر لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ را تكرار كنید.